”chopsticks” හි ආරම්භය හා විකාශනය…
”chopsticks” යන්න 17,18 ශත වර්‍ෂවල චීනයේ භාවිත විය.”ඉක්මනින් ඇති” අරුත් ඇති යන්නෙන් බිදී ආ වචනයකි. චීන ජාතිකයන්(kuwaizi) ” කුවයිෂි” ලෙසද , ජපනුන්(hashi) ”හෂි” ලෙසද හදුන්වයි.මෙහි ඉතිහාසය පිලිබද කරුනු සදහන් නොවූවත්, නැගෙනහිර ආසියාවේ මුලින්ම භාවිතයට ගෙන ඇත.
වසර 600කට පෙර චීනයේ භාවිතය ඇරඹී එරටින් වෙනත් ජපානය, කොරියාව, වියට්නාමය,සිංගප්පූරුව,මැලේසියාව,පිලිපීනයලාවෝසය
,මියන්මාරය,තායිලන්තය,නේපාලය ආදී රටවලට චීන සංක්‍රමනිකයන් මගින් ව්‍යාප්ත විය.
එම සෑම රටකම සාම්ප්‍රදායික අංගයක් ලෙස චොප්ස්ටික් භාවිත වේ.
චීනයේ , ලිපේ ගින්දර ලංකිරීමට , ඉවීමට, කෑම බෙදීමට , භාවිත කර පසුව ආහාර අනුභවයට යොදා ගැනුනි.ජපානයේදී ”හෂි” ගරු කටයුතු ආම්පන්නයක් ලෙස ආගමික කටයුතු වලදී භාවිතා කර පසුව කෑම සෑදීමට , බෙදීමට අනුභවයට යොදාගෙන ඇත.මෙයිජි යුගයේ තෝශොකු කුමාරයා විසින් රාජ්‍ය උත්සව භෝජන සංග්‍රහ වලදී නිල වශයෙන් හෂි භාවිතයට එක් කර ඇත.
”හෂි” හදන්නේ මොනවාගෙන් ද?
මුලින්ම අග කොටස සිහින්ව තනි කෝටුවක් ලෙස භාවිත වී ඇති අතර පසුව කෝටු දෙකක් ලෙස භාවිතයට එක්වී තිබේ.
ජපානයේදී මුලින් , එක්වර ප්‍රයෝජනයට ගෙන ඉවත දමන ”වරිබෂි” භාවිතය ඇරඹී ඇත. ලී , ප්ලාස්ටික්වලින් න් නිෂ්පාදිත ”හෂි” මෙන්ම රන්,රිදී,තඹ,පිත්තල,මල නොකන වානේ වැනි ලෝහ වර්ග , පාෂාන වර්ග, අස්ථි, ඇත් දළ, කොරල් වැන් අමුද්‍රවය භාවිත කර නිෂ්පාදිත ”හෂි” ද වේ. මිල අධික වටිනාකමකින් යුත් ”හෂි” පුරාණයේ සිටම ප්‍රභූ පවුල්වල ප්‍රයෝජනය පිනිස භාවිත කර ඇත.
වීදුරුවලින් සෑදූ ”හෂි” ද වර්තමානයේ භාවිත වේ.ජපානයේ පිරිමින් භාවිත කරන ”හෂි” සෙ.මි 8ක් වන අතර, ගැහැනුන් සෙ.මි 7ක පමන දිගකින් යුත් හෂි භාවිත කරයි.
කුඩා ළමුන් වෙනුවෙන් කුඩාවට සෑදූ හෂි ද තිබේ.
”Rose wood, black wood, ebony wood, maple, chest nut, black persimmon, pine, cedar, cherry,sandal wood, sweetgum, poplar, bamboo යනාදී බොහෝ ලී වර්ග ”හෂි” සෑදීමට ගනී. වර්ණ ගන්වා මෙන්ම වර්ණ නොගන්වා ද මේවා භාවිතයට ගනී.
”හෂි” භාවිතා කරන්නේ කොහොම ද?
ජපන් ජාතිකයන් ආහාර ගැනීමේදී නැතිවම බැරි ” හෂි” තමාට හුරු අතින් භාවිතා කල හැක. මහපට ඇගිල්ල , දඹර ඇගිල්ල , මැදගිල්ල භාවිත කර හසුරුවනු ලබන ”හෂි” භාවිතයේදී අතෙහි රදවා ගන්නා ආකාරය පිලිබදව දැනුවත් විය යුතුය. නැතිනම් හෂිවලින් දක්‍ෂ ලෙස 
ආහාර ලබා ගෙන මුඛයේ තබා ගැනීම අපහසු නුහුරු කාර්‍යක් විය හැකිය.
හෂි භාවිතයේදී සිදු කළ , නොකළ යුතු දෑ පිළිබඳ අවබෝධයක් තිබිය යුතුය.
මක්නිසාද යත් අප සමග එක්ව ආහාර ගන්නා පුද්ගලයා අපහසුතාවයකට පත් නොවන ආකාරයෙන් හැසිරිය යුතු නිසාවෙනි.
එක් එක් රටවලදී හෂි භාවිතයේදී පිළිපැදිය යුතු කරුනු විවිධ වූවත් ජපානයේදී හෂි භාවිතයේදී පිළිපැදිය යුතු විවිධ ක්‍රම ” manners” පිළිබඳව සලකා බලමු.
”හෂි” භාවිතයේදී පිලිපැදිය යුතු කරුණු.
| Mahoubashi | තමා ආහාර ගන්නා හෂි භාවිත කරමින් කුමන ආහාරය බෙදා ගන්නාවා දැයි නිශ්චිත නැතිව ආහාර බදුන්වල ඇති ආහාර විපරම් කිරීම. |
| sashibashi | හෂිවලින් ඇන ආහාර ආහාරයට ගැනීම. |
| Neburibashi | හෂිවල අග කොටස හැපීම , ලෙව කෑම් . |
| Kakibashi | ආහාර බදුන මුඛයට ලංකර හෂිවලින් මුව තුලට ආහාර දමා ගැනීම. |
| Nigiribashi | හෂිවලින් කෙනෙක්ට අනින්න හදන ලෙස මිට මොලවා අල්ලා ගැනීම. |
| Hasi Watashi | තමා ආහාරයට ගත් දෙයක් තම ”හෂි”යෙන් වෙනත් කෙනෙකුගේ තවත් ”හෂි” එමමට මාරු කිරීම.
( මියගිය කෙනෙකුගේ ආදාහනයෙන් පසු ඉතිරිවන අස්ථි කොටස් තම පවුලේ අය ”හෂි” යෙන් ” හෂි”යට මාරු කරමින් ශරීර කොටස් බහාලන බදුනට දැමීමේ චාරිත්‍රය සිහිගන්වන නිසා අසුභ ලකුනක් ලෙස සැලකේ.) |
| Futaribashi | එකම භාජනයෙන් දෙදෙනෙක් එකවර ”හෂි” භාවිත කර ආහාර ගැනීම. |
| Hotokebashi | බත් පිරවූ භාජනය උඩ ”හෂි” සිටුවා තැබීම. ( මියගිය කෙනෙකුගේ හිස අසලින් ආහාර බදුනක් තබන අතර එම බදුනේ ”හෂි” සිටුවා තබන නිසා එය සිහිගන්වන බැවින් එසේ නොකෙරේ) |
| Sagurubashi | ”හෂි” භාවිත කරමින් සුප් වැනි ආහාරවල මොනවා අඩංගුදැයි විපරම් කිරීම. |
| Seseribashi | ”හෂි” භාවිත කර දත් පිරිසිදු කිරීම. |
| Yoseibashi | ”හෂි” භාවිත කර තමා වෙත ආහාර බදුන් ලං කර ගැනීම. |
| Mochibashi | ”හෂි” අල්ලාගත් වහාම ආහාර බදුන් ”හෂි” සමග එක්ව අල්ලා ගැනීම. |
| Tatakibashi | ”හෂි” වල රැදී ඇති සෝස් වැනි දියර වර්ග එහෙ මෙහේ පෙරෙන ආකාරයට ”හෂි” හැසිරවීම. |
| Ukebashi | ආහාර බදුන් හා ”හෂි” අතෙහි රදවාගෙන ආහාර බදුන්වලට ආහාර ඉල්ලීම |
| Sorabashi | කනවා යැයි ආහාර ලබාගෙන නොකා නැවත ආහාර බදුන්වලට ආහාර දැමීම. |
| Sashibashi | ආහාර ගනිමින් සිටින අතරතුර ”හෂි” භාවිත කරමින් මිනිසුන් පෙන්වීම. |
| Kasanebashi | එකම ආහාර වර්ගය ගොඩ ගසා බෙදාගෙන කෑම. |
| Utsuribashi | එක් බදුනකින් කමින් සිටින ගමන් තම ”හෂි” භාවිත කර තවත් වෙනත් බදුනකින් ආහාර ගැනීම. |
| Kiraibashi | අප්‍රසන්න හැගීම් ඇතිකරන අපිරිසිදු ආකාරයෙන් ආහාර ගැනීම. |
ඉහත සදහන් කරුනු කෑම මේසයේදී නොකිරීමට වග බලා ගැනීමෙන් අප සමග ආහාර ගන්නා අනෙකුත් අය අපහසුතාවයට පත්වීම මගහරවා ගත හැක. ”හෂි” සෑදීමට විශාල ලී ප්‍රමාණයක් භාවිත කිරීම වර්තමානයේ විශාල පාරිසරික ප්‍රශ්නයක් බවට පත්ව ඇත.එසේම එක් වරක් භාවිතා කරන ”හෂි” ඉවත දැමීම සිදු කරන බැවින් වර්තමානයේ ඒවා විසිතුරු භාණ්ඩ නිර්මමාණය කර නැවත භාවිතයට ගැනීම සිදු වේ. එසේම මේසය මත ”හෂි” තැබීමට ”හෂි ඔකි” හෙවත් ”හෂි” රඳවනයක් භාවිතා කෙරේ.
ජපන් ජාතිකයෝ තමන්ටම වෙන්වූ ”හෂි” භාවිතා කරති. ඒවා ”මයි බෂි” ලෙස හැදින්වේ. ”හෂි” මේසය මත තැබීමේදී කතිර හැඩයට තබනු නොලැබේ.
ඉහත කරුණු පිලිබඳ දැනුවත් කිරීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි. මෙම කරුණු පිලිබඳව දැනුවත්ව සිටීමත් , අවබෝධයක් තිබීමෙන් ජපානයට යාමට බලාපොරොත්තුවෙන් සිටින ඔබට ජපනිනුන් ඉදිරියේ ජපනෙක් ලෙස අපහසුතාවයට පත් නොවී ආහාර ගැනීමට ප්‍රයෝජනවත් විය හැක.
rf : japan
